Oprócz prezentacji w Poznaniu testy pociągu w Polsce obejmują również przejazd do Cementowni Kujawy (Lafarge) koło Inowrocławia (badania w cementowni organizowane są razem z firmą Cemet), następnie przejazd do Koksowni Przyjaźń JSW w Dąbrowie Górniczej, a dalej przejazd na górkę rozrządową w Zabrzegu Czarnolesie.
Automatyczny sprzęg cyfrowy (DAC) pozwala na łączenie lokomotyw z wagonami i wagonów między sobą bez udziału człowieka, wraz z instalacjami elektrycznymi, pneumatycznymi i szyną danych. Obecnie w Europie standardem jest stosowanie na kolei sprzęgu śrubowego: wagony są łączone ręcznie przez pracowników, ręcznie trzeba też łączyć różnego rodzaju instalacje wagonowe. Praca ustawiaczy jest nie tylko fizycznie wyczerpująca, ale i sam proces sprzęgania wagonów jest dość długi. Automatyczny sprzęg cyfrowy pozwala na znaczne skrócenie czasu formowania składów, co więcej bez tego rozwiązania nie da się też wdrożyć kolejnego poziomu sterowania ruchem kolejowym ETCS 3.
Na stacji Poznań Franowo uczestnicy spotkania mogli w praktyce obserwować jak wygląda proces automatycznego łączenia wagonów i przejazd tak uformowanego składu. Eksperci przedstawili też techniczne rozwiązania stosowane w sprzęgach DAC i zasady funkcjonowania oraz zalety nowego systemu.
– Takie rozwiązanie przede wszystkim przyspieszy proces formowania pociągów, dzięki czemu szybciej można będzie wysyłać składy w trasę. Ponadto pozwoli to na wzrost prędkości składów. Zwiększy się przez to efektywność przewoźników, ale poprawi się również przepustowość sieci kolejowej. Wspomniane korzyści będą miały przełożenie na obniżenie kosztów transportu szynowego i przez to stanie się on bardziej konkurencyjny w stosunku do transportu drogowego. Sprzęgi automatyczne powinny pomóc nam w zwiększeniu udziału kolei w przewozach towarowych – mówi Marek Olkiewicz, członek zarządu PKP Cargo ds. operacyjnych.
Wśród innych korzyści z zastosowania systemu DAC jest możliwość monitorowania stanu technicznego wagonów w czasie rzeczywistym, co przyczyni się choćby do ograniczenia uszkodzeń kół i innych elementów pojazdów i przypadków rozerwania pociągów. Teraz tego typu zdarzenia są jedną z głównych przyczyn awarii i wypadków na kolei. Ponadto sprzęgi automatyczne, dzięki modułowi cyfrowemu, umożliwiają przekazywanie klientom na bieżąco szeregu informacji na temat ich ładunków.
Zgodnie z planami Komisji Europejskiej w 2025 roku system DAC zostanie wpisany do unijnych norm TSI WAG i TSI LOC&PAS. Od tego momentu nie będzie można stosować sprzęgów śrubowych w nowych lokomotywach i wagonach towarowych. Natomiast do 2030 roku unijni przewoźnicy mają dokonać procesu wymiany sprzęgów śrubowych na cyfrowe w użytkowanym taborze.
– Technicznie jest to możliwe, gdyż ponad 90% naszych wagonów jest przystosowanych do zabudowy sprzęgu samoczynnego. Jest to jednak zadanie bardzo drogie i przewoźnicy mu nie podołają bez wsparcia środków publicznych z budżetu unijnego – podkreśla prezes Marek Olkiewicz.
Eksperci szacują, że koszt przezbrojenia jednego wagonu to około 15 tys. euro, a instalacja sprzęgu automatycznego w lokomotywie to nawet 25 tys. euro. Przy założeniu, że unijne dofinansowanie pokryje ponad 80% tych wydatków, polscy przewoźnicy i tak będą musieli wyłożyć 800 mln zł na wymianę sprzęgów w latach 2025-2030. Jeśli dotacja spadłaby do 50%, to koszt po stronie przewoźników wzrósłby do ponad 2 mld zł.
Marek Olkiewicz zaznacza, że UE przeznaczając wyższe dofinansowanie na wymianę sprzęgów osiągnie nie tylko cele gospodarcze przez wzmocnienie sektora kolejowego, ale i korzyści ekologiczne. Jeśli bowiem kolej będzie wozić więcej towarów, to mniej ich trafi na drogi, a przez to zmniejszy się emisja CO2 w transporcie. Kolej bowiem emituje około sześć razy mniej dwutlenku węgla niż ciężarówki w przeliczeniu na jedną tonę przewożonego ładunku.
Warto dodać, że Europa jest w tyle w stosunku do Stanów Zjednoczonych, Kanady i części państw Azji we wdrażanie sprzęgu automatycznego. W krajach tych systemy w zakresie sprzęgania mechanicznego bardzo dobrze się sprawdzają i przyczyniają do rozwoju kolei towarowych.
